Morfina to alkaloid. Jest organicznym związkiem chemicznym oraz podstawową substancją psychoaktywną opium. W stanie czystym morfina to biały, krystaliczny, bezzapachowy proszek, słabo rozpuszczający się w wodzie, o gorzkim smaku. Działa hamująco na ośrodkowy układ nerwowy, a zbyt wielkie ilości mogą doprowadzić do niewydolności oddechowej oraz śpiączki. Z jednej strony, morfina to środek – opioidowy (narkotyczny) środek przeciwbólowy, i z różnej strony – substancja odurzająca, która niezwykle szybko prowadzi do uzależnienia psychicznego oraz sportowego. Morfina wykazuje działanie nie tylko przeciwbólowe, a również przeciwkaszlowe oraz przeciwbiegunkowe. Należy do opiatów, podobnie jak heroina, kodeina, metadon lub kompot makowy.
Morfina – historia
Morfinę po raz pierwszy wyizolowano z opium w 1804 roku – dokonał tego niemiecki farmaceuta, Friedrich Sertürner. Odkrytej przez siebie substancji przypisał właściwości nasenne oraz przeciwbólowe. Nadał jej nazwę morfina od imienia boga wypoczynku, Morfeusza. Wkrótce substancję zaczęto sprzedawać jako anestetyk, środek nasenny, przeciwbólowy i wykorzystywać w kuracji uzależnienia od alkoholu oraz opium.
Morfina jako środek
Morfina, podobnie jak inne środki opioidowe, powoduje wzrost tolerancji na przyjmowane ilości – żeby osiągnąć takie same wyniki jak na starcie zażywania, należy brać jeszcze więcej. W medycynie używa się chlorowodorku morfiny w formy pigułek oraz siarczanu morfiny do iniekcji. Morfina że być stosowana domięśniowo, podskórnie, doustnie, rzadziej – dożylnie oraz doodbytniczo. Morfina charakteryzuje się krótkim czasem półtrwania, dlatego żeby utrzymać działanie przeciwbólowe leku, należy powszechnie podawać kolejne ilości, co zagraża postępem uzależnienia. Morfina jest jednym z największych leków znieczulających, stosowanym zwłaszcza w opiece paliatywnej oraz w wypadku chorych z zaawansowaną dolegliwością nowotworową. Potencjału przeciwbólowego morfiny nie da się zweryfikować. Jest to środek niezwykle duży, pomagający na niemal każdy rodzaj dolegliwości bólowych. Morfina wcale nie jest środkiem pierwszego wyboru w leczeniu ucisku. Stosuje się ją raczej tam, gdzie inne środki nie są już w stanie pomóc. Krótkotrwałe wykorzystywanie morfiny że być potrzebne w celu uśmierzania ucisku okołooperacyjnego, po zawale czy niedokrwieniu mięśnia sercowego, ciężkich urazach klatki piersiowej z uszkodzeniem oskrzeli oraz płuc lub w zespołach bólowych z męczącym kaszlem. Czasami jest konieczność kojarzenia morfiny z innymi środkami przeciwbólowymi (np. z paracetamolem), sterydami czy środkami przeciwdepresyjnymi. Morfina zmniejsza nadwrażliwość na przykre bodźce oraz wykazuje czasem działanie euforyczne. W Polsce jest produkowana legalnie oraz nielegalnie. W oficjalnym obrocie jest otwarta na receptę (recepty z tzw. czerwonym paskiem, wystawiane tylko przez uprawnionych lekarzy) w formie pigułek czy ampułek z bezbarwnym płynem. Nielegalnie można nabyć morfinę w formie proszku o kolorze białym, różowym, szarym czy brunatnym. Wyglądem może przypominać sypki cement. Morfina nie zajmuje się w Polsce popularnością. Najczęściej sięgają po nią osoby uzależnione od opiatów.
Uzależnienie od morfiny
Morfina daje podobne efekty uzależnienia oraz wyniki działania, jak różne typy opiatów. Ofiarami morfiny padają najczęściej osoby, które są zmuszone do jej stosowania wskutek dolegliwości. Przypadkiem są setki tysięcy żołnierzy z czasu Oraz oraz II wojny światowej, którym masowo podawano morfinę jako środek przeciwbólowy, np. w okresie amputacji kończyn. Morfinizm był modny także na przełomie XIX oraz XX wieku wśród bohemy. Biorąc pod uwagę proporcje wagowe, morfina działa chociażby do 20 razy szybko niż opium. Dawka śmiertelna morfiny to 0,1-0,2 mg/kg przy iniekcji dożylnej oraz 0,2-0,4 mg/kg doustnie. Do negatywnych skutków działania morfiny kwalifikuje się:
•zmniejszenie uczucia głodu oraz potrzeb seksualnych,
•spowolnienie ruchowe,
•senność, zmęczenie oraz potliwość,
•apatię, brak motywacji, zmęczenie woli, rozleniwienie,
•zanik obowiązkowości oraz zawężenie zainteresowań,
•schorzenia ze strony układu pokarmowego – wymioty, mdłości, zaparcia,
•schorzenia oddychania,
•zatrzymanie moczu,
•bradykardię,
•spadek ciśnienia tętniczego,
•zwężenie źrenic oraz słabą reakcję na słońce,
•niezborne ruchy,
•bełkotliwą mowę,
•otępienie oraz zmiany osobowości,
•sygnały psychotyczne (omamy, urojenia).
Długotrwałe stosowanie morfiny powoduje impotencję, ubytek wagi ciała, bezsenność, kłopoty z wydalaniem stolca (kamienie kałowe), spadek odporności, zaawansowaną próchnicę zębów, zanik żył powierzchniowych, zmiany zapalne skóry, schorzenia menstruacji, uszkodzenia organów miąższowych (wątroby, trzustki itp.). Typ morfinowy oraz sygnały opioidowego zespołu abstynencyjnego obejmują: wzrost ciśnienia krwi, wzrost tętna, wzrost ciepłoty ciała, gęsią skórkę, wysięk z nosa, łzawienie, ziewanie, wzmożoną potliwość, drżenie mięśniowe, dreszcze. Sygnały odstawienne przypominają na starcie silną grypę oraz są niezwykle nieprzyjemne. Głód psychiczny połączony z zażywaniem opiatów, w tym morfiny, jest niezwykle duży, dlatego staje się dominującym elementem, który prowadzi do uszkodzenia życia oraz podporządkowania wszystkiego przyjmowaniu narkotyku. Długotrwałe zażywanie opiatów znaczy niewyobrażalne spustoszenie w systemie oraz zgon.
